داکت اسپلیت یا اسپلیت کانالی یک سیستم تهویه مطبوع است که از دو واحد داخلی و خارجی تشکیل شده است. واحد خارجی در داکت اسپلیت مجموعه کندانسینگ و واحد داخلی شامل دستگاه هواساز و کانال ها است.
داکت اسپلیت چیست؟
استفاده از داکت اسپلیت به عنوان یک سیستم تهویه لوکس، زیبا و با کیفیت سرمایشی بالا در محیط مسکونی و اداری متداول است؛ واحد داخلی سیستم های داکت اسپلیت به صورت توکار هستند و اجزای آن مانند هواساز و کانال کشی ها درون سقف کاذب نصب می‌شوند. دریچه های خروجی به اتاق ها به صورت های مختلف، بین دیوار و سقف (مشابه کولر آبی) یا بر روی سقف قرار می‌گیرند.
واحد خارجی این سیستم ها مشابه اسپلیت های گازی، بر روی بام یا دیوارهای بیرونی ساختمان به صورت روکار قرار می‌گیرد.
نحوه عملکرد داکت اسپلیت
داکت اسپلیت نیز مانند بسیاری از سیستم های سرمایشی بر اساس سیکل تبرید تراکمی عمل می‌کند. در واحد داخلی این سیستم کار اصلی توسط هواساز انجام می‌شود؛ جایی که مبرد خنک شده در واحد خارجی (مجموعه کنداسینگ) از طریق لوله مسی وارد کویل سرمایش (اواپراتور) می‌شود. از طرف دیگر، هوای تازه پس از تصفیه و کاهش رطوبت از کویل عبور می‌کند و گرمای آن توسط مبرد جذب می‌شود. پس از کاهش دما، هوا با دمیدن فن و از طریق کانال ها به فضاهای مختلف داخلی منتقل می‌شود و دما و رطوبت محیط مورد نظر را به شرایط مطلوب می‌رساند.
از نظر فنی، عملکرد سرمایشی سیستم داکت اسپلیت مشابه عملکرد اسپلیت دیواری و کولرهای پنجره ای است. ولی از نظر توزیع سرما تفاوت هایی دارد که در ادامه توضیح داده می‌شود.
انواع داکت اسپلیت
داکت اسپلیت ها به دو نوع اینورتر و معمولی تقسیم می‌شوند. در داکت اسپلیت اینورتر موتور دستگاه به طور متغیر کار می‌کند؛ یعنی با توجه به شرایط دمایی، در مواقعی که محیط گرم است دور موتور بالا بوده و وقتی هوا خنک می‌شود به طور خودکار دور موتور کم می‌شود. همچنین به دلیل دور موتور بالاتر سرعت سرد کردن اینورتر بیشتر است.
داکت اسپلیت معمولی دور موتور ثابتی دارد و زمانی دمای هوا به دمای تنظیم شده می‌رسد، موتور خاموش می‌شود و دوباره با کمی گرم شدن هوا روشن می‌شود. این مسئله باعث افزایش افزایش مصرف انرژی و عمر کمتر داکت اسپلیت معمولی نسبت به مدل اینورتر شده است. با اینکه قیمت اسپلیت اینورتر بالاتر است، ولی با توجه به کاهش مصرف انرژی و سرعت سرمایش و گرمایش بالاتر، استفاده از مدل اینورتر به صرفه تر است.
گرمایش با استفاده از داکت اسپلیت
گرمایش داکت اسپلیت ها معمولا به دو روش استفاده از کویل آب گرم و سیکل تبرید معکوس انجام می‌شود.
- کویل آب گرم: با قرار دادن کویل آب گرم در قسمت هواساز و عبور آب خروجی از دیگ یا آب گرم شده توسط انرژی خورشیدی از کویل می‌توان گرمایش لازم برای فضای داخلی را با وجود خاموش بودن مجموعه کندانسینگ تامین کرد. البته برای گرمایش محیط های با متراژ بالا این سیستم پاسخ گو نیست و باید در کنار آن از سیستم پکیج یا موتورخانه استفاده کرد.
- سیکل معکوس تبرید: این سیکل در حقیقت همان سیکل تبرید است که جهت حرکت مایع مبرد معکوس شده است. در این سیکل مبرد داغ خروجی از کمپرسور به جای ورود به کندانسور ( مجموعه کندانسینگ) ، وارد کویل های هواساز می‌شود و هوای عبوری از کانال ها را گرم کرده و در اتاق ها توزیع می‌کند.
مزایا و معایب داکت اسپلیت
مزایا :
- کاربرد گرمایشی: می‌توان از داکت اسپلیت برای کاربرد گرمایشی در کنار سرمایش استفاده کرد.
- کاهش مصرف انرژی: استفاده از داکت اسپلیت تا حدودی باعث کاهش مصرف انرژی نسبت به کولرهای گازی می‌شود. یکپارچه شدن و استفاده از یک سیستم تهویه مرکزی به جای چند سیستم تهویه، مصرف برق را کاهش می‌دهد.
- گرمایش با کویل آب گرم: در حالت گرمایش با کویل آب گرم، مصرف گاز در سیستم داکت اسپلیت کمتر از سیستم گرمایش رادیاتورها با استفاده از پکیج و موتورخانه میباشد.
- کانال کشی کمتر: این سیستم در مقایسه با چیلرها میزان لوله کشی بسیار کمتر دارد و ابعاد کانال ها نیز کوچک تر است. حتی در مقایسه با اسپلیت دیواری که برای هر پنل کانال جدا وجود دارد، داکت اسپلیت کانال کشی کمتری دارد.
- تعداد کندانسینگ یونیت کمتر: استفاده از تعداد کندانسینگ یونیت کمتر در سیستم داکت اسپلیت باعث نمای بیرونی زیباتر ساختمان می‌شود. در حالی که استفاده از اسپلیت های دیواری برای اتاق های مختلف با کندانسور مجزا از زیبایی ساختمان کم می‌کند.
- زیبایی پنل های داکت اسپلیت: به علت توکار بودن و طراحی مخصوص پنل های خروجی داکت اسپلیت، پنل های این سیستم بسیار زیبا و باریک بوده و اثر منفی به معماری داخل خانه وارد نمی‌کند. در مقابل، اسپلیت دیواری جدا از جاگیر بودن، به نمای داخلی خانه نیز آسیب می‌زند.
- بازدهی خوب: داکت اسپلیت ها نسبت به سایر سیستم های تهویه مطبوع، در مجموع بازدهی گرمایشی و سرمایشی خوبی دارد.
- استقلال سیستم تهویه مطبوع: این سیستم می‌تواند گرما و سرمای محیط یا واحد آپارتمانی را مستقل از سایر واحدهای ساختمان تامین کند. البته با توجه به نیاز می‌توان برای تهویه مطبوع یک ساختمان کامل (معمولا ویلایی) نیز از داکت اسپلیت استفاده کرد.
- کیفیت بالای هوا: در دستگاه هواساز این سیستم تصفیه هوا و کاهش رطوبت انجام شده و هوای تازه، مطبوع و با کیفیت بالا به محیط منتقل می‌شود. برای امکانی مانند رستوران و فروشگاه بسیار مناسب است.
- توزیع دمای یکسان: در صورتی که یکسان سازی دما و کیفیت هوای همه محیط ها و اتاق های یک مجموعه مورد نظر باشد، استفاده از داکت اسپلیت گزینه بسیار خوبی است.
- هزینه خرید و نگهداری مناسب: از آنجایی که داکت اسپلیت معمولا جایگزین چند اسپلیت دیو.اری می‌شود، از نظر هزینه خرید به صرفه میباشد. همچنین، با توجه به کاهش تعداد دستگاه ها هزینه نگهداری سیستم نیز کم می‌شود.
- کنترل مجزای دما در داکت اسپلیت های جدید: در سیستم های جدید اسپلیت کانالی می‌توان با استفاده از ترموستات و دریچه ترموستاتیک تنظیم هوا، دمای محیط های مختلف ساختمان را به طور مجزا کنترل کرد.
معایب :
- عدم منطقه بندی دمایی: بزرگترین ایراد داکت اسپلیت تنظیم دمای یکسان برای تمام محیط های یک مجموعه است. این مورد برای محیط تجاری و اداری مناسب بوده ولی برای محیط های مسکونی دردسرسار است (برای مثال دماب اتاق کودک باید کمی بالاتر از دمای سایر محیط ها باشد). این مشکل را می‌توان با نصب دریچه ترموستاتیکی در محیط های مختلف حل کرد ولی نیاز به صرف هزینه زیادی دارد.
- سروصدای زیاد: مشکل دیگر داکت اسپلیت سروصدای آن است که معمولا ناشی از فن بزرگ برای انتقال هوا به کانال ها میباشد. می‌توان برای کاهش سروصدا، واحد داخلی (هواساز) را در سقف کاذب و در محل هایی مانند راهرو و ورودی مجموعه قرار داد. از قرار دادن واحد داخلی در سقف اتاق خواب ها و نشیمن که محل آسایش است خودداری شود. دلیل دیگر سروصدا نصب نادرست کانال ها و استفاده از کانال های گالوانیزه است. می‌توان برای کاهش صدا از کانال انعطاف پذیر استفاده کرد که صدای حرکت هوا را به کمترین مقدار می‌رساند. راهکار دیگر برای کاهش صدا بکارگیری عایق صدا بر روی دریچه بازدید پنل میباشد.
- هدررفت انرژی: با روشن شدن داکت اسپلیت تمام محیط های یک مجموعه گرم یا سرد می‌شوند. در صورتی که بخواهیم تنها از سیستم تهویه مطبوع برای یک اتاق استفاده کنیم، این ویژگی داکت اسپلیت یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.
- سقف کاذب: باید توجه کرد که برای نصب یک سیستم داکت اسپلیت و کانال کشی ها نیاز به وجود سقف کاذب میباشد و در صورت نبود سقف کاذب، هزینه زیادی برای ایجاد سقف کاذب و کانال کشی ها باید انجام شود.
- محدودیت فضای قابل پوشش: در مجموعه هایی که دارای متراژ بالا هستند، استفاده از یک واحد داخلی (هواساز) کافی نیست. در صورت استفاده از هواساز دوم باید یک واحد خارجی (مجموعه کندانسینگ) دیگر در نظر گرفت. همچنین، به دلیل ایجاد افت فشار، فاصله واحد داخلی و خارجی نباید از یک حدی بیشتر باشد. این محدودیت ها در بعضی موارد باعث قرار گرفتن واحد های خارجی (مجموعه کندانسینگ) در مکان های نامناسب و ایجاد نمای بیرونی نازیبا می‌شود.
چگونه یک داکت اسپلیت مناسب انتخاب کنیم؟
وقتی میخواهیم یک سیستم داکت اسپلیت در خانه خود نصب کنیم باید به موارد زیادی توجه کنیم.
مهم ترین عوامل برای انتخاب یک داکت اسپلیت مناسب عبارتست از :
- بودجه پیشنهادی (توانای مالی)
- چیدمان و معماری منزل
- نیاز به یک سیستم تهویه مطبوع با ماندگاری بالا
پس از بررسی موارد بالا باید یک ظرفیت سرمایشی مناسب با توجه به متراژ خانه در نظر گرفت. ظرفیت سرمایشی داکت اسپلیت تعیین می‌کند که برای خنک کردن خانه به سیستم با چه ابعادی نیاز است. معمولاً ظرفیت سرمایش داکت اسپلیت در بازه ۱۸۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ میباشد و می‌تواند برای توزیع در چندین اتاق مختلف استفاده شود.
برخی ملاحظات لازم برای تعیین ظرفیت سیستم سرمایشی عبارتند از :
- اندازه مجموعه اتاق هایی که باید خنک شود.
- بخش هایی از خانه که مجهز به سایه بان برای پایین نگهداشتن دماست یا سایه بان طبیعی مانند درخت وجود دارد.
- اوج دمایی که منطقه در گرم ترین ماه های سال به آن می‌رسد.
- در صورت آشنایی با یک متخصص تهویه مطبوع، می‌توان برای بدست آوردن ظرفیت مناسب سیستم داکت اسپلیت (با توجه به اطلاعات و ویژگی های مربوط به خانه و محل زندگی) با او مورت کرد
- توجه شود که ظرفیت سرمایشی خیلی کم، سیستم تهویه مطبوع را تحت بار بیش از حد قرار می‌دهد و مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
درباره میزان سروصدای مدل های مختلف داکت اسپلیت پرس و جو کنید
از آنجایی که کولر گازی شما در تمام طول سال کار می‌کند (اکثر سیستم های داکت اسپلیت می‌توانند عملکرد دوگانه گرمایش و سرمایش را داشته باشند)؛ تهیه یک دستگاه که حداقل صدا را ایجاد کند بسیار مهم است. زمانی که گزینه های مختلف داکت اسپلیت را با یک متخصص در میان می‌گذارید، به دنبال مدلی باشید که در پایین آوردن میزان سروصدا بهترین عملکرد را داشته باشد.
اصرار بر نصاب حرفه ای
همان طور که گفته شد، سیستم های داکت اسپلیت برای خانه ها با چیدمان های مختلف قابل استفاده است. با وجود انعطاف پذیری بسیار زیاد این سیستم، در صورت نصب نادرست این امکان وجود دارد که هم عملکرد تهویه مطبوع سیستم افت پیدا کند و هم به معماری خانه آسیب وارد کند.
برای دست یابی به حداکثر سرمایش، گرمایش و بازدهی انرژی، لازم است که از نصاب متخصص و باتجربه استفاده شود.
از شرایط نگهداری باخبر شوید
هر سیستم داکت اسپلیت حداقل باید سالی یک بار توسط یک تکنیسین حرفه ای بررسی و سرویس شود تا بتواند به طور موثر کار کند.
البته یک سیستم مناسب باید راهکارهایی داشته باشد تا خریدار بتواند برخی تعمیرات و نگهداری های جزیی را خود انجام دهد. برای مثال سیستمی خریداری کنید که به شما امکان می‌دهد به جای اینکه هر چند ماه هزینه ای برای تعویض فیلتر به تکنیسین دهید، فیلترها را خودتان عوض کنید.
یک سیستم داکت اسپلیت مناسب می‌تواند سالها نیاز تهویه مطبوع شما را تامین کند.
مزایای داکت اسپلیت
- صدای کم و بدون لرزش.
- دریچه ورودی هوای تازه و قابلیت اتصال کویل آبگرم.
- قابلیت پرتاب قوی باد جهت کانال کشی با مسیرهای طولانی.
- آلیاژ استفاده شده در طراحی کندانسور به گونه ای می باشد که ضد زنگ و خوردگی باشد و بهترین انتقال حرارت را داشته باشد.
ویژگی های یک داکت اسپلیت خوب
- تکنولوژی به کار رفته در دستگاه
- نحوه ی اجرا و یا نصب دستگاه
- ظرفیت دستگاه
- نوع کمپرسور دستگاه
چهار مورد بالا که ذکر شد از ویژگی های مهم یک داکت اسپلیت خوب هستند که هنگام خرید شما عزیزان باید به آنها توجه کنید.
توضیحات کامل و مفیدی بود تشکر